Het Koninklijk Huis is in Nederland de benaming voor het deel van de koninklijke familie dat gerechtigd is tot de troon en onder de ministeriële verantwoordelijkheid valt. Ook wordt de term Koninklijk Huis wel gebruikt als synoniem voor het Nederlandse hof.
Nederland kent een onderscheid tussen het Koninklijk Huis en de Koninklijke Familie. In de Wet lidmaatschap koninklijk huis is vastgelegd wie lid zijn van het Koninklijk Huis. De Koning(in) der Nederlanden (het staatshoofd) staat aan het hoofd van het Koninklijk Huis. Leden van het Koninklijk Huis zijn zij die krachtens de grondwet de Koning kunnen opvolgen en aan hem verwant zijn in de eerste of tweede graad van bloedverwantschap, alsmede het staatshoofd dat afstand van het koningschap heeft gedaan. Ook alle echtgenoten van voornoemde personen zijn lid van het Koninklijk Huis.
Lid van het Koninklijk Huis zijn:
- De Koning,
- De afgetreden Koning (Koningin),
- De wettige nakomelingen van Koning Willem I die in de 1e of 2e graad verwant zijn aan de Koning en voor troonopvolging in aanmerking komen,
- De echtgenoten van de hierboven genoemde leden,
- Degenen die op grond van de overgangsregeling bij de Wet lidmaatschap van het Koninklijk Huis deel uitmaken van het Koninklijk Huis.
De Wet Lidmaatschap Koninklijk Huis bepaalt sinds 2002 dat zij die tot in de 2e graad familie van de Koning zijn en erfopvolgers zijn, tot het Koninklijk Huis behoren. Ook de Koning of Koningin die afstand heeft gedaan van het koningschap, is lid van het Koninklijk Huis. De echtgenoten, weduwen en weduwnaars van de hierboven genoemde leden van het Koninklijk Huis bezitten ook het lidmaatschap. Prinses Margriet en haar echtgenoot behouden hun lidmaatschap volgens de regels van de oude wet (verwantschap in de 3e graad).
Bij verlies van lidmaatschap van het Koninklijk Huis verliest men het recht op een koninklijke toelage alsmede de titels prins der Nederlanden en/of prins van Oranje-Nassau. Deze titels zijn bij wet aan het lidmaatschap van het Koninklijk Huis verbonden. In voorkomende gevallen kan bij Koninklijk Besluit beslist worden over het behoud van de titel prins van Oranje-Nassau als persoonlijke titel voor hen die het lidmaatschap hebben verloren.
Het lidmaatschap van het Koninklijk Huis eindigt door ontslag verleend bij Koninklijk Besluit en bij verlies van het Nederlanderschap (nationaliteit). Indien een lid van het Koninklijk Huis een huwelijk aangaat zonder bij wet verleende toestemming, verliest hij of zij daarmee het recht tot erfopvolging en daardoor tevens het lidmaatschap van het Koninklijk Huis.
Bron o.a. https://nl.wikipedia.org/wiki/Koninklijk_Huis_(Nederland)
Leden van het Koninklijk Huis
Het Koninklijk Huis heeft sinds de troonswisseling van 2013 de onderstaande tien leden:
- Koning Willem-Alexander der Nederlanden;
- Koningin Máxima: lid door haar huwelijk op 2 februari 2002 met Willem-Alexander en sinds 30 april 2013 aangeduid als koningin;
- Prinses Catharina-Amalia van Oranje: eerste in de lijn van troonopvolging;
- Prinses Alexia der Nederlanden;
- Prinses Ariane der Nederlanden;
- Prins Constantijn der Nederlanden;
- Prinses Laurentien der Nederlanden: lid sinds 17 mei 2001 door haar huwelijk met prins Constantijn;
- Prinses Beatrix der Nederlanden: voormalig staatshoofd;
- Prinses Margriet der Nederlanden: hoewel in derde graad verwant met de Koning, blijft prinses Margriet door een overgangsbepaling (artikel 3, Wet lidmaatschap Koninklijk Huis) lid van het Koninklijk Huis;
- Pieter van Vollenhoven: lid sinds 10 januari 1967 door zijn huwelijk met prinses Margriet.